Hüseyin Nihal Atsız (İstanbul 12 Ocak 1905- 11 Aralık 1975): Türk şairi, tarihçisi ve düşünürü. Babası, Torullu Deniz Makine Önyüzbaşısı Hüseyin Efendinin oğlu Deniz Bnb. Mehmet Nâil Bey, annesi, Trabzonlu Kadıoğlu ailesinden Deniz Yarb. Osman Beyin kızı Fatma Zehra Hanımdır. İlk ve orta öğrenimini Kadıköydeki Fransız ve Alman okullarında, babasının Kızıldenizdeki görevinden ötürü bulundukları Süveyşteki bir Fransız okulunda, Kasımpaşadaki Cezayirli Gazi Hasan Paşa Mektebi ile Haydarpaşadaki Osmanlı İttihad Mekte-binde, Kadıköy ve İstanbul Sultânilerinde gördü. 1922de imtihanla Askerî Tıbbiye Mektebine girdi. Ziya Gökalpın cenaze töre-ninin yapıldığı gün sınıfında çıkan bir kavga sonucunda Tıbbiye üçüncü sınıf öğrencisiyken alaya çıkarıldı. Bir süre Kabataş Lise-sinde yardımcı öğretmen ve Mahmud Şevket Paşa vapurunda kâtip olarak çalıştı. 1926da Anadoluda Türklere ait yer isimleri başlıklı makalesinin Türkiyat Mecmuasında yayımlanması, Edebiyat Fakülte-sine girmesine vesile olmuştur. Taşkışlada Piyade eri olarak dokuz aylık askerî hizmetini yaptı. 1927 Ekiminde Yüksek Muallim Mektebine kaydoldu ve 1930da Edebiyat Fakültesinden mezun oldu. Aynı fakültede Prof.Fuad Köprülünün asistanı olarak kaldı. Bu sırada aylık Atsız Mecmuayı yayımlamaya başladı(15 Mayıs 1931- 25 Eylül 1932, 17 sayı). 1932 yılında toplanan Türk Tarih Kurultayında, Zeki Velidî Togan ile ilgili olarak Dr. Reşid Galibe bir protesto telgrafı çekti. Reşid Galib Maarif Vekili olunca 13 Mart 1933te asistanlıktan alındı. Malatya Ortaokuluna Türkçe, bir müddet sonra da Edirne Erkek Lisesine Edebiyat öğretmeni olarak sürgün edildi. Burada Orhun Dergisini çıkarmaya başladı (5 Kasım 1933- 16 Temmuz 1934, 9 sayı). Liselerde okutulan tarih kitaplarının ilmî hatalarını tenkit ettiğinden, 28 Aralık 1933te Bakanlık emrine alındı ve dergisi hükümetçe kapatıldı. 9 Eylül 1934te Deniz Gedikli Hazırlama Okulunda Türkçe, ayrıca Özel Yüce Ülkü Lisesinde Türkçe ve Edebiyat öğretmenliği yaptı. 1939-1944 yıllarında Boğaziçi Lisesinde Edebiyat okuttu. Yeniden çıkarttığı Orhun Dergisinde (Mart ve Nisan 1944) Başbakan Şükrü Saraçoğluna, Türkiyedeki komünist faaliyetlerini iki açık mektupla bildirmesi, bütün yurtta büyük yankılar uyandırdı. Açık mektuplardan ikincisinde istifaya çağrılan Maarif Vekili Hasan Âlî Yücel, 7 Nisan 1944te onun özel lisedeki öğretmenliğine de son vermiştir. Vatan haini dediği Sabahattin Aliye Ankarada kendisi aleyhine açtırılan davanın görüşülmesi sırasında (3 Mayıs 1944), Türk gençliği Atsız lehinde ve komünistler aleyhinde büyük gösteriler yaptı. O gün Ankarada ve yurdun çeşitli bölgelerinde yapılan tutuklamalar, Irkçılık-Turancılık davası adı takılmış bir davanın, İstanbul 1 Numaralı Sıkıyönetim Mahkemesinde aylarca görüşülmesine yol açtı. Üniversite profesörü, doktor, öğretmen, subay ve üniversite öğrencilerinden ibaret 23 sanık, önce çeşitli işkencelere uğratıldıktan sonra, 7 Eylül 1944 günü yargılanmaya başlamışlardır. 29 Mart 1945 günü açıklanan kararda altı buçuk yıla mahkûm edilen H. N. Atsız, bir buçuk yıl tutuklu kaldıktan sonra, 23 Ekim 1945te Askerî Yargıtayın bozma kararı ile tahliye olmuştur. 5 Ağustos 1946da 2 Numaralı Sıkıyönetim Mahke-mesinde yeniden tutuksuz yargılandı. Mahkeme 31 Mart 1947de bütün sanıkların beraatine karar verdi. 4 yıl resmî görev alamayan H.N. Atsız, 25 Temmuz 1949da Süleymaniye Kütüphanesinde görevlendirildi. 21 Eylül 1950-13 Mayıs 1952ye kadar Haydarpaşa Lisesinde Edebiyat öğretmenliği yaptı. Ankarada verdiği Devletimizin Kuruluşu konulu bir konferans sebebiyle tekrar Süleymaniye Kütüphanesine alındı ve Nisan 1969da kendi isteği ile emekliye ayrıldı. AP İktidarı sırasında 1967de Ötüken dergisinde Güneydoğuda yapılan komünist bölücülük propagandaları hakkındaki yazılarından dolayı dönemin komünist propagandasının etkisinde kalan yöneticilerinin baskısıyla mahkemeye verilmiş, 7 yıla yakın bir süre devam eden bir mahkeme safahatı sonunda derginin sorumlu müdürü M. Kayabek ile birlikte 15er ay hapse mahkûm edilmişler; bu karar Temyizden dönmesine rağmen mahkeme, baskılar sebebiyle kararında ısrar edince cezaevine girmişlerdir. Kendisinin muhalefetine rağmen, dostları tarafından rahatsızlığı öne sürülerek Cumhurbaşkanı Korutürkten affı istenmiş; ve cezaevinden böylelikle çıkabilmiştir (1974). Esasen rahatsız olan Atsız Bey 11 Aralık 1975 tarihinde kalp krizinden vefat etmiş ve 13 Aralıkta Kurban Bayramının birinci gününde Kadıköy Osmanağa Camiinde er kişi niyetine kılınan ikindi namazını müteakip Karacaahmette ebedî istirahatgâhına defnedilmiştir. İbnül Emin Mahmud Kemal (Son Asır Türk Şairleri, s.1235-1237); Atsızı, Atlıyı atından indirecek derecede şiddetli yazılar yazan bir yazar olarak tarif etmiştir. Çıkardığı dergilerden başka, varsağı ve koşma tarzındaki şiirleri, tarihî romanları, tarihî, edebî incelemeleri ve tenkitleri ile ilim, fikir ve sanat sahasında geniş tesir yaratan birçok eser verdi. Türk Ansiklopedisine de tarihî ve edebî konularda makaleler yazdı. Başlıca eserleri: Çanakkaleye Yürüyüş (1933); Edirneli Nazminin Eseri ve Eserin Türk Dili Bakımından Ehemmiyeti (1934); Komünist Don Kişotu, Proleter-Burjuva Nazım Hikmetof Yoldaşa (1935); Türk Tarihi Üzerinde Toplamalar (1935); Dokuz Boy Türkler ve Osmanlı Sultanları Tarihi (1939); 900. Yıldönümü (1940); Dalkavuklar Gecesi (roman, 1941); Türk Edebiyat Tarihi (2. Bas. 1943); Müneccimbaşı Şeyh Ahmet Dede Efendi (1940); En Sinsi Tehlike (1934); Bozkurtların Ölümü (roman, 1946); Behcetüt-tevârih (1949); Ahmedînin Dâsitan ve Tevârih-i Mülûk-i Âl-i Osmanı (1949); Bozkurtlar Diriliyor (roman, 1949); Türk Ülküsü (1956); Z Vitamini (1959); Osmanlı Tarihine âid Takvimler I(1961); Osmanın Tevârih-i Cedid-i Mirât-ı Cihânı(1961); Yolların Sonu (şiirler, 3. Bas. 1966); Birgili Mehmed Efendi Bibliyografyası(1966); Türk Tarihinde Meseleler (1966); İstanbul Kütüphane-lerine Göre Ebussuûd Bibliyografyası(1967); Âli Bibliyografyası (1968); Deli Kurt (roman, 1958); Âşıkpaşaoğlu Tarihi(1970);Evliya Çelebi Seyahatnamesinden Seçmeler, 2 c. (1971), Ruh Adam (roman,1972),Oruç Beğ Tarihi(1973)